Liệt mặt Bell là tình trạng yếu hoặc liệt tạm thời các cơ mặt. Người mắc chứng này thường có biểu hiện khuôn mặt xệ xuống ở một bên hoặc đôi khi cả hai bên mặt. Bệnh này thường không nghiêm trọng và có thể tự khỏi sau vài tháng mà không cần điều trị.
1/ Liệt mặt Bell là gì?
Liệt mặt Bell là bệnh gây yếu tạm thời các cơ mặt. Thường chỉ ảnh hưởng đến các cơ ở một bên mặt, khiến người bệnh có nụ cười lệch hoặc mí mắt không khép kín hoàn toàn. Hiếm khi bệnh ảnh hưởng đến cả hai bên mặt.
Nguyên nhân của liệt mặt Bell là do viêm và phù nề dây thần kinh sọ số bảy – dây thần kinh điều khiển các cơ mặt. Một số tình trạng như nhiễm virus có thể gây viêm, nhưng nhiều trường hợp không rõ nguyên nhân (vô căn).
Liệt mặt Bell có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở người từ 15 đến 60 tuổi, với độ tuổi trung bình là 40.
Bệnh được đặt tên theo Sir Charles Bell, một bác sĩ phẫu thuật người Scotland, người đầu tiên mô tả bệnh này vào thế kỷ 19.
2/ Liệt mặt Bell có phải là bệnh nghiêm trọng không?
Liệt mặt Bell thường không phải là bệnh nghiêm trọng và hầu hết các trường hợp tự khỏi theo thời gian. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh này giống với một số tình trạng cấp cứu như đột quỵ. Vì vậy, cần gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu yếu hoặc liệt mặt.
Các dấu hiệu của đột quỵ bao gồm:
- Yếu hoặc liệt một bên cơ thể
- Khó nói hoặc mất khả năng nói
- Mất kiểm soát cơ ở một bên mặt
- Mất đột ngột một phần hoặc hoàn toàn một hoặc nhiều giác quan (thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác)
- Nhìn mờ hoặc nhìn đôi
- Mất khả năng phối hợp hoặc vụng về
- Chóng mặt
- Buồn nôn và nôn
- Cổ cứng
- Thay đổi cảm xúc và tính cách bất thường
- Co giật
- Mất trí nhớ
- Đau đầu dữ dội và đột ngột
Đột quỵ là tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng, cần xử lý ngay lập tức. Nếu bạn hoặc người xung quanh có các triệu chứng của đột quỵ, hãy gọi ngay số cấp cứu 115.
3/ Liệt mặt Bell phổ biến như thế nào?
Liệt mặt Bell khá phổ biến. Mỗi năm có khoảng 15 đến 30 người trong 100.000 người mắc bệnh này. Khoảng 1 trong 60 người sẽ bị liệt mặt Bell ít nhất một lần trong đời. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây liệt mặt một bên.
4/ Các triệu chứng của liệt mặt Bell là gì?
Dấu hiệu chính của liệt mặt Bell là liệt cơ mặt, thường ở một bên, khiến mặt có vẻ xệ xuống. Các biểu hiện liệt mặt bao gồm:
- Trán
- Lông mày
- Mắt và mí mắt
- Góc miệng
Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và nặng nhất trong vòng 48 đến 72 giờ. Mức độ có thể từ yếu nhẹ đến liệt hoàn toàn các cơ mặt.
Người bệnh gặp khó khăn trong việc biểu lộ cảm xúc trên khuôn mặt. Họ có thể không thể nhăn trán, chớp mắt hoặc nhăn mặt ở bên bị ảnh hưởng. Mặt có thể cảm thấy tê hoặc nặng nề, tuy nhiên vẫn có thể cảm nhận được xúc giác và nhiệt độ ở bên mặt bị ảnh hưởng.
Các triệu chứng khác có thể bao gồm:
- Chảy nước dãi
- Khô mắt
- Khó nói, ăn hoặc uống
- Đau mặt hoặc tai
- Đau đầu
- Mất vị giác
- Ù tai
- Nhạy cảm với âm thanh
5/ Có dấu hiệu cảnh báo sớm nào của liệt mặt Bell không?
Các triệu chứng sớm có thể bao gồm sốt nhẹ và đau sau tai. Tuy nhiên, khi các triệu chứng này xuất hiện, không có cách nào ngăn chặn bệnh phát triển. Hơn nữa, những triệu chứng này cũng có thể do các nguyên nhân khác gây ra, nên cần gặp bác sĩ để xác định chính xác nguyên nhân.
6/ Nguyên nhân gây ra liệt mặt Bell là gì?
Nguyên nhân chính gây ra liệt mặt Bell là viêm và chèn ép dây thần kinh sọ số VII (dây thần kinh mặt).
Dây thần kinh sọ số VII điều khiển các chuyển động và biểu cảm trên mặt, đồng thời liên quan đến vị giác và tiết nước mắt. Mỗi người có hai dây thần kinh này, mỗi dây kiểm soát một bên mặt. Khi một dây bị viêm, nó sẽ ảnh hưởng đến khả năng di chuyển các cơ ở bên mặt tương ứng.
Các nhà khoa học phát hiện một số nhiễm trùng virus có thể kích hoạt viêm dây thần kinh số VII và gây ra liệt mặt Bell, bao gồm:
- Herpes simplex 1 (virus gây nhiễm trùng miệng, như mụn rộp)
- Virus varicella-zoster (gây thủy đậu và zona)
- Virus Epstein-Barr (gây bệnh tăng bạch cầu đơn nhân)
- COVID-19
Các yếu tố khác có thể gây ra bệnh bao gồm suy giảm hệ miễn dịch do:
- Căng thẳng
- Bệnh tật
- Thiếu ngủ
- Chấn thương thể chất
- Các bệnh tự miễn
Các yếu tố nguy cơ của liệt mặt Bell là gì?
Những yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc liệt mặt Bell:
- Bệnh tiểu đường
- Mang thai
- Tiền sản giật
- Béo phì (chỉ số BMI từ 30 trở lên)
- Tăng huyết áp
- Đã từng mắc liệt mặt Bell trước đó
7/ Liệt mặt Bell được chẩn đoán như thế nào?
Bác sĩ có thể chẩn đoán liệt mặt Bell dựa trên các triệu chứng của bệnh nhân. Họ sẽ hỏi về thời điểm các triệu chứng bắt đầu xuất hiện và diễn biến của chúng. Bác sĩ cũng sẽ thực hiện kiểm tra thực thể và yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số động tác cơ mặt. Dấu hiệu chính trong kiểm tra liệt mặt Bell là sự yếu một phần hoặc hoàn toàn của trán.
Một số bệnh khác như đột quỵ, bệnh sarcoidosis, bệnh Lyme, viêm tai giữa, bệnh đa xơ cứng và các khối u gần dây thần kinh mặt đôi khi cũng có thể gây liệt mặt tương tự như liệt mặt Bell. Bác sĩ thường có thể chẩn đoán chính xác liệt mặt Bell dựa trên tiền sử bệnh và khám lâm sàng. Tuy nhiên, đôi khi họ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm sau:
- Xét nghiệm máu để kiểm tra các bệnh như Lyme hoặc sarcoidosis
- Điện cơ đồ (EMG) để đánh giá hoạt động và tổn thương thần kinh, giúp dự đoán tốc độ phục hồi
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để loại trừ đột quỵ, khối u, bệnh đa xơ cứng hoặc các nguyên nhân khác gây tổn thương thần kinh
- Chọc dò tủy sống để kiểm tra viêm màng não, bệnh Lyme hoặc sarcoidosis
8/ Liệt mặt Bell được điều trị như thế nào?
Hầu hết các trường hợp liệt mặt Bell tự cải thiện mà không cần điều trị. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đề xuất một số phương pháp sau để giảm triệu chứng và đẩy nhanh quá trình phục hồi:
- Chăm sóc mắt: Sử dụng thuốc nhỏ mắt, bao gồm nước mắt nhân tạo, để làm dịu mắt khô và kích ứng. Nếu mí mắt không thể nhắm, có thể cần đeo miếng vải che mắt để bảo vệ mắt khỏi khô, kích ứng và chấn thương. Việc chăm sóc mắt rất quan trọng để ngăn ngừa tổn thương giác mạc, một biến chứng nghiêm trọng của liệt mặt Bell.
- Corticosteroid uống: Thuốc như prednisone có thể giúp giảm sưng dây thần kinh, giúp phục hồi chuyển động của khuôn mặt nhanh hơn. Phương pháp này hiệu quả nhất khi bắt đầu trong vòng 48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng.
- Thuốc kháng virus: Có thể giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi, mặc dù hiệu quả chưa rõ ràng. Bác sĩ thường chỉ kê đơn cho các trường hợp liệt mặt Bell nặng và thường kết hợp với corticosteroid uống.
- Kích thích điện: Mặc dù một số bác sĩ khuyến nghị phương pháp này để ngăn ngừa teo cơ mặt, nhưng các nghiên cứu chưa chứng minh được lợi ích rõ ràng.
Trong những trường hợp hiếm gặp khi liệt mặt Bell không tự khỏi, phẫu thuật tạo hình khuôn mặt có thể là một lựa chọn. Phương pháp này có thể giúp khắc phục sự bất đối xứng của khuôn mặt và hỗ trợ việc nhắm mắt
9/ Làm thế nào để phòng ngừa liệt mặt Bell?
Đáng tiếc là không có cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn liệt mặt Bell. Mặc dù bệnh có liên quan đến một số nhiễm trùng virus, nhưng không phải ai nhiễm những virus này cũng phát triển bệnh liệt mặt Bell.
Tuy nhiên, nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như tiểu đường, béo phì hoặc huyết áp cao, việc kiểm soát tốt các tình trạng này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
10/ Liệt mặt Bell kéo dài bao lâu?
Thời gian diễn biến của liệt mặt Bell có thể từ vài tuần đến sáu tháng. Thông thường, các triệu chứng bắt đầu cải thiện dần sau ba tuần. Khoảng 80% bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và không còn dấu hiệu của bệnh trong vòng ba tháng.
Tuy nhiên, liệt mặt Bell có thể tái phát sau này. Điều này xảy ra với khoảng 5% đến 10% những người đã từng mắc bệnh.
11/ Liệt mặt Bell có để lại di chứng vĩnh viễn không?
Hầu hết các trường hợp liệt mặt Bell không để lại di chứng vĩnh viễn. Sau một thời gian, đa số bệnh nhân có thể lấy lại được chức năng cơ mặt bình thường hoàn toàn. Điều này xảy ra trong khoảng 80% trường hợp.
Tuy nhiên, đối với số ít trường hợp còn lại, tình trạng yếu cơ mặt có thể kéo dài. Thời gian phục hồi càng lâu, khả năng gặp vấn đề lâu dài càng cao. Các yếu tố nguy cơ liên quan đến kết quả kém bao gồm:
- Liệt mặt hoàn toàn
- Tuổi trên 60
- Giảm tiết nước bọt hoặc mất vị giác
12/ Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy dấu hiệu méo miệng hoặc yếu cơ mặt. Đây cũng có thể là triệu chứng của các tình trạng cấp cứu khác như đột quỵ, nên việc xác định nguyên nhân càng sớm càng tốt là rất quan trọng.
Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc liệt mặt Bell, hãy tái khám nếu gặp phải các tình trạng sau:
- Các triệu chứng không cải thiện sau ba tháng
- Kích ứng mắt kéo dài
- Mí mắt không thể nhắm
- Mất nước do khó nuốt và uống
- Mất thính lực hoặc chóng mặt/choáng váng
Việc dùng corticosteroid sớm sau khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện có thể giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi của bạn.
Lời khuyên từ bác sĩ
Nếu bạn mắc liệt mặt Bell, bạn có thể cảm thấy không thoải mái về vẻ ngoài của khuôn mặt mình. Tuy nhiên, hãy yên tâm rằng những triệu chứng này thường cải thiện theo thời gian.
Điều quan trọng là bạn cần gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy các triệu chứng đầu tiên. Việc điều trị bằng corticosteroid có thể giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi nếu được bắt đầu trong vòng 48 giờ sau khi triệu chứng xuất hiện. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể giúp loại trừ các tình trạng nghiêm trọng khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.
Hãy nhớ rằng, mặc dù liệt mặt Bell có thể gây khó chịu, nhưng đa số trường hợp đều có thể hồi phục hoàn toàn. Với sự chăm sóc và kiên nhẫn, bạn sẽ vượt qua được tình trạng này.
>>>>> Tìm hiểu thêm thông tin về các bệnh lý Tai Mũi Họng tại đây!
