Viêm VA là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, nhất là ở trẻ nhỏ từ 1 – 6 tuổi. Trẻ có thể mắc VA liên tục khoảng 4-6 đợt viêm cấp mỗi năm và trở thành mãn tính.
Amidan là gì?
Amidan là tuyến nhỏ nằm ở phía sau mũi. Chúng đóng vai trò trong hệ thống miễn dịch của cơ thể chúng ta, giúp bảo vệ chống lại nhiễm trùng. Chúng có xu hướng co lại theo tuổi tác nên thường chỉ gây ra vấn đề ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên.
Nguyên nhân
Viêm VA thường do nhiễm trùng bởi vi khuẩn hoặc virut. Những nguyên nhân khác có thể gây viêm VA bao gồm dị ứng với các hạt trong không khí mà chúng ta hít thở (như phấn hoa) hoặc trào ngược axit từ dạ dày (ợ nóng).
Đặc điểm lâm sàng/ Triệu chứng/ Dấu hiệu
Những người bị viêm VA có thể có một hoặc nhiều triệu chứng sau:
- Ho
- Chảy nước mũi (màu vàng hoặc xanh lá cây)
- Hơi thở có mùi hôi
- Nghẹt mũi (có thể dẫn đến ngáy ngủ – đặc biệt nếu VA lớn)
- Chất nhầy chảy ở phía sau họng (chảy dịch mũi sau)
Chẩn đoán
Bác sĩ thường sẽ dựa vào tiền sử bệnh và khám sức khỏe để chẩn đoán viêm VA. Bạn không thể dễ dàng nhìn thấy VA qua mũi hoặc miệng nhưng bác sĩ Tai Mũi Họng có thể sử dụng phương pháp nội soi để nhìn thấy VA.
Nếu bác sĩ lo ngại về nhiễm trùng do vi khuẩn, họ có thể quyết định lấy mẫu dịch trong mũi hoặc họng. Một số đánh giá về kích thước của VA cũng có thể được thực hiện bằng cách sử dụng X-quang.
Biến chứng
Viêm VA dai dẳng hoặc tái phát có thể khiến VA to ra. Điều này có thể dẫn đến thở bằng miệng vì mũi có thể bị tắc, hoặc dẫn đến ngáy ngủ và trong trường hợp nghiêm trọng là ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ trong thời gian ngắn tái phát khi ngủ).
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là biến chứng nghiêm trọng nhất của phì đại VA. Điều này có thể gây ra tình trạng rối loạn giấc ngủ, không nghỉ ngơi, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến các vấn đề về học tập và hành vi.
Thở bằng miệng trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến những thay đổi trong cách răng và xương ở mặt phát triển. Viêm VA cũng có thể đóng vai trò trong nhiễm trùng tai tái phát.
Điều trị/ Quản lý
Bác sĩ sẽ quyết định phương án điều trị tốt nhất cho tình trạng của bệnh nhân. Có một số lựa chọn:
- Theo dõi và chờ đợi: Nếu viêm VA là do cảm lạnh thông thường hoặc nhiễm trùng do virus thông thường khác, bác sĩ có thể quyết định theo dõi và chờ đợi. Đặc biệt nếu đây không phải là vấn đề tái phát. Thông thường, viêm VA sẽ khỏi trong vòng một tuần.
- Quản lý y tế: Nếu bác sĩ lo ngại về nhiễm trùng, họ có thể kê đơn thuốc kháng sinh (ví dụ Penicillin) để sử dụng. Trong trường hợp nghi ngờ phì đại VA mà không có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ có thể cân nhắc dùng thử thuốc xịt steroid qua đường mũi.
Nếu bác sĩ tin rằng nguyên nhân gây ra các triệu chứng là do dị ứng, thì bác sĩ có thể thử dùng thuốc xịt mũi steroid hoặc thuốc kháng histamin. Ngoài ra, có thể cân nhắc xét nghiệm dị ứng.
Nếu bạn cho rằng trào ngược axit (ợ nóng) là nguyên nhân gây ra tình trạng này, bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên về lối sống và chế độ ăn uống. Ngoài ra còn có các loại thuốc có thể giúp ích.
- Quản lý phẫu thuật: Nếu các triệu chứng không thuyên giảm mặc dù đã điều trị nội khoa, bác sĩ Tai Mũi Họng có thể thảo luận về phương án phẫu thuật cắt amidan. Bệnh nhân có vấn đề về amidan thường cũng gặp vấn đề về tai giữa hoặc amidan. Trong những trường hợp này, bác sĩ cũng có thể thảo luận về việc đặt ống thông hoặc cắt amidan cùng lúc.
Phòng ngừa
Viêm VA là một vấn đề thường gặp ở trẻ em và khó phòng ngừa. Trẻ em thường xuyên tiếp xúc với vi-rút và vi khuẩn gây viêm VA. Trẻ em cũng thường xuyên tiếp xúc với các yếu tố trong môi trường mà trẻ có thể bị dị ứng.
Trong trường hợp viêm VA tái phát hoặc dai dẳng, việc tìm kiếm lời khuyên y tế có thể giúp ngăn ngừa VA lớn và các biến chứng của nó như chứng ngưng thở khi ngủ.
Tiên lượng
Trong hầu hết các trường hợp, theo dõi và chờ đợi hoặc điều trị y tế là đủ. Đối với những người bị viêm VA tái phát hoặc dai dẳng hoặc VA lớn, thì phẫu thuật cắt bỏ VA thường mang lại giải pháp lâu dài.
Tác động đến cuộc sống hàng ngày
Ở trẻ em bị viêm VA, thường trẻ sẽ bị nghẹt mũi và chảy nước mũi, và có thể ngáy ngủ vào ban đêm. Những triệu chứng này sẽ cải thiện khi trẻ bình phục, thường là trong vòng một tuần.
Trong trường hợp viêm VA dai dẳng hoặc tái phát, đặc biệt là khi VA lớn, trẻ em có thể bị nghẹt mũi và chảy nước mũi dai dẳng, thở bằng miệng và vấn đề về hô hấp khi ngủ bao gồm chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
>>>>> Tìm hiểu thêm thông tin về các bệnh lý Tai Mũi Họng tại đây!
